زمینه مطالعاتی: مدل رگرسیون تصادفی یکی از دقیق ترین مدل ها برای پیش بینی ارزش اصلاحی، با استفاده از رکوردهای روزآزمون می-باشد. با این حال به کار بردن این مدل از نظر محاسباتی دشوار و زمان بر است. هدف: تعیین اهمیت نسبی ارزش های اصلاحی در روزهای مختلف شیردهی و برآورد مؤلفه های اصلی ژنتیکی برای ارزش های اصلاحی صفات تولید شیر گاوهای هلشتاین ایران اهداف اصلی تحقیق حاضر می باشند. روش کار: از رکوردهای روزآزمون تولید شیر، درصد چربی و درصد پروتئین دوره شیردهی اول گاوهای شیری هلشتاین (متولد سال های 1367 تا 1394) که توسط مرکز اصلاح نژاد کشور جمع آوری شده بود، استفاده شد. برای صفات تولید شیر، درصد چربی و درصد پروتئین به ترتیب از رکوردهای 73839، 65165 و 46881 رأس گاو، از 230 گله که در شجره خود دارای 176390 رأس گاو بود، استفاده شد. پارامترهای ژنتیکی این صفات با استفاده از مدل رگرسیون تصادفی و توسط GIBSS3F90 برآورد شد. سپس ماتریس همبستگی بین ارزش های اصلاحی به دست آمده در روزهای مختلف شیردهی محاسبه گردید. در ادامه، مؤلفه های اصلی ژنتیکی از ارزش های اصلاحی توسط رویه PRINCOMP نرم افزار SAS به دست آمد. نتایج: ماتریس همبستگی ژنتیکی بین ارزش های اصلاحی پیش بینی شده در روزهای مختلف نشان می دهد که ارزش های اصلاحی در اواسط دوره شیردهی برای تمامی صفات همبستگی بالایی دارند. با استفاده از تجزیه ی مؤلفه های اصلی برای ارزش های اصلاحی مشاهده شد که دو مؤلفه ی اصلی اول درصد بالایی از واریانس ژنتیکی کل را تبیین می کنند. برای صفت تولید شیر اولین مؤلفه ی اصلی 48/99 درصد و برای صفات درصد چربی و درصد پروتئین به ترتیب 19/98 درصد و 100 درصد از واریانس کل ژنتیکی توسط دو مولفه اصلی اول تبیین شد. نتیجه گیری نهایی: در جهت کاهش هزینه های رکوردبرداری و با در نظر گرفتن همبستگی بالای بین ارزش های اصلاحی به نظر می رسد، پیش بینی ارزش های اصلاحی برای کل روزهای آزمون ضرورتی ندارد. بنابراین می توان روی رکوردبرداری در روزهایی که با مؤلفه های اصلی ارتباط بالایی نشان می دهند، تمرکز نمود.

سابقه و هدف: سنجد در سطح وسیعی در ایران کاشته می­ شوند و در عین حال رویشگاه­ های طبیعی محدودی نیز از گونه های آن دیده می­ شود. درخت سنجد در انواع مختلف خاک ­ها و شرایط رطوبتی یافت می­ شود اما ترجیحاً در دشت­ های سیلابی و مناطق ساحلی مرطوب رشد بهتری دارد. سنجد به عنوان یکی از محصولات مهم استان کرمان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. سطح زیر کشت و میزان تولید سنجد در استان کرمان به ترتیب 309 هکتار و 1100 تن می­ باشد. در این استان، درختان بومی به ­دلیل خوش خوراکی میوه­ هایشان، عمدتاً در امتداد نهرها و حاشیه مزارع کاشته می­ شوند. با وجود چنین تنوع گسترده و با وجود پتانسیل زیاد برای تولید و صادرات این محصول داروئی و غذایی با ارزش به بازارهای جهانی، اطلاعات کمتری از تعداد گونه ­ها و تنوع ژنتیکی ژنوتیپ­ های بومی در دسترس است. این مطالعه به ­عنوان یک بررسی مقدماتی، بیانگر وجود میزان تنوع مورفولوژیکی بالایی در ژنوتیپ­ های سنجد بومی استان بود که اهمیت استفاده از آن­ها را در برنامه­ های به­ نژادی بعدی آشکار می ­سازد. مواد و روش­ ها: در این تحقیق، شش صفت کیفی شامل شکل میوه، عطر و طعم میوه، رنگ پوست میوه، تاریخ رسیدن میوه، تاریخ گل­دهی و شکل برگ و چهارده صفت کمی شامل طول پهنک، عرض پهنک، طول دمبرگ، عرض دمبرگ، طول خار، عرض خار، طول میوه، عرض میوه، طول بذر، عرض بذر، طول دم میوه، عرض دم میوه، وزن میوه و وزن بذر بین 22 ژنوتیپ بومی سنجد از مناطق سیرجان، بردسیر و کرمان مطالعه گردید. نتایج و بحث: نتایج وجود تنوع زیادی بین صفات ژنوتیپ­ ها را نشان داد. میانگین طول میوه 87/1 سانتی­متر، قطر میوه 12/1 سانتی­متر، وزن میوه 49/1 گرم، وزن بذر 52/0 گرم، طول برگ 27/4 سانتی­متر و عرض برگ 48/2 سانتی­متر مشاهده شد. بیشترین وزن میوه و کیفیت و عطر و طعم میوه در ژنوتیپ شماره (4) محمودآباد سیرجان گزارش گردید. بیشترین ضریب همبستگی مثبت در سطح احتمالی (p<0.01) به­ترتیب بین طول دمبرگ و طول خار (669/0= r)، طول دمبرگ و طول دم ­میوه (601/0= r) و طول میوه و قطر میوه (584/0= r) مشاهده گردید. تجزیه به مؤلفه ­های اصلی در صفات کیفی نشان داد که دو مؤلفه اول در برگیرنده 62% کل تغییرات بودند. در صفات کمی، 5 مؤلفه اول 74/77 % کل تغییرات را شامل شدند. بر اساس دندروگرام اسکتر­پلات صفات کمی و کیفی، کل ژنوتیپ­ ها به 3 گروه مجزا تقسیم شدند. در تحقیق حاضر، دسته بندی توده ­ها بر مبنی صفات کمی از پراکنش جغرافیائی آن­ ها تبعیت نمی­ کرد. نتیجه ­گیری: بیشترین وزن میوه در ژنوتیپ محمودآباد سیرجان که یک منطقه گرمسیری است، تعلق داشت و دارای طعم شیرین و عطر خوبی بود. بیشترین مقادیر همبستگی صفات در مؤلفه اول بین صفات تاریخ گل­دهی، شکل برگ، ابعاد برگ، میوه و بذر و همچنین وزن بذر مشاهده گردید. وجود صفات برگی برتر و برنامه های اصلاحی بعدی بر روی آن­ها می تواند دامنه استفاده از سنجد را از حالت صرفاً میوه­ای گسترش دهد. شرایط محیطی و قرار گرفتن در ارتفاع مختلف از سطح دریا، نقش چندانی در خوشه­ بندی ژنوتیپ­ ها نداشت.

آلودگی صوتی ترافیک تهدیدی جدی برای گونه های حیات وحش است، بهطوری که یکی از عوامل منزوی کننده و کاهنده جمعیت است. بزرگراه آسیایی تهران-مشهد که بخشی از آن به طول 51/26 کیلومتر در پارک ملی گلستان قرار دارد، به عنوان مهم ترین منبع آشفتگی صوتی در داخل منطقهاست. هدف این مطالعه تعیین مهم ترین معیارهای مؤثر در انتشار آلودگی صوتی این جاده است که برای نیل به این هدف از روش تحلیل مؤلفه هایاساسی استفاده شد. برای ارزیابی وضعیت انتشار صدا و پارامترهای تأثیرگذار از مطالعات کتابخانه ای و سنجش میدانی پارامترها در محدوده بافر 250 متری استفاده شد. 16 متغیر در سه گروه پارامترهای ترافیکی، هندسه سطح جاده و پارامترهای محیطی استخراج و درون پلات های دایره ای به شعاع 25 متر به مدت 15 دقیقه اندازه گیری شدند. براساس نتایج، شش عامل اصلی سرعت خودروهای سبک، رطوبت محیط، ارتفاع از سطح دریا، تعداد خودروهای سبک، فاصله از جاده و شیب پلات در مجموع 396/72 درصد واریانس داده ها را توجیه می کنند. با استفاده از نتایج می توان اقدامات مدیریتی مربوط به کاهش آلودگی صوتی را براساس معیارهای استخراج شده انجام داد و مسؤلین حفاظت محیط زیست می توانند با صرف هزینه و زمانکمتر به مدیریت منطقه از لحاظ آلودگی صوتی بپردازند.

شناسایی و جمع آوری ژنوتیپ های برتر محصولات باغی اولین گام در برنامه های اصلاحی به شمار می رود. در کشور ما به دلیل عدم شناخت کافی از ژرم پلاسم گیاهان باغی، برنامه های اصلاحی مناسبی روی محصولات باغی خصوصاً خیار انجام نشده است. هدف این تحقیق، گروه بندی ژنوتیپ های خیار، بر اساس صفات مورفولوژیکی و تعیین فواصل ژنتیکی آن ها می باشد. به همین منظور، 25 لاین خیار برای 25 صفت مورفولوژیکی با استفاده از روش تجزیه به مؤلفه های اصلی و تجزیه خوشه ای مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تجزیه به مؤلفه های اصلی دوازده مؤلفه اول 88 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه نمودند، که سهم هر کدام از دوازده مؤلفه اول به ترتیب 97/17، 25/12، 45/11، 74/8، 52/7، 12/6، 13/5، 53/4، 29/4، 77/3، 44/3 و 86/2 درصد بود. در تجزیه خوشه ای از روش فاصله اقلیدسی و الگوریتم متوسط فاصله بین گروه ها (UPGMA) برای گروه بندی کل لاین ها استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده کل لاین ها در هفت گروه مجزا جا گرفتند و ضریب کوفنتیکی 84/0 بود. نتایج حاکی از تنوع ژنتیکی زیاد بین لاین های مورد بررسی بود کهاز این تنوع جهت هتروزیس و انتخاب والدین مناسب در برنامه های تلاقی به منظور تولید ارقامی باصفات مطلوب می توان استفاده نمود.

تنش سرمای بهاره یکی از تنش های مهم است که همه ساله در مناطقی از کشور پدیدار می گردد و بخش مهمی از انواع خسارات سرما را به خود اختصاص می دهد. در رابطه با تنش مذکور، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1392 انجام شد. فاکتورها شامل چهار سطح دمایی (8+ (شاهد)، 2+، 0 و 2-درجه سلسیوس) و 20 رقم گندم نان بودند. تنوع ژنتیکی ارقام گندم نان بر اساس خصوصیات فیزیولوژیک (رنگدانه های گیاهی (کلروفیل کل، a، b و کارتنوئید)، پایداری غشاء سیتوپلاسمی، مقدار اسید آمینه پرولین و قند فروکتان با استفاده از روش های آماری چند متغیره تجزیه خوشه ای، تجزیه به مختصات اصلی و تجزیه به مولفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل رقم در سرما برای کلیه صفات در سطح 1 درصد معنی دار شد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های مورد مطالعه در شرایط تنش شدید در 4 گروه و در دمای شاهد در 3 گروه قرار گرفتند. تجزیه به مؤلفه های اصلی صفات مورد مطالعه را در دمای شاهد (با واریانس تجمعی 80) و تنش شدید (با واریانس تجمعی 85) به 3 مولفه کاهش دادند. تجزیه به مختصات اصلی نیز صفات مورد مطالعه را در دمای شاهد (با واریانس تجمعی 94. 11) و تنش شدید (با واریانس تجمعی 96. 59) به 3 مولفه کاهش دادند. ارقام پیشگام و افلاک در دمای شاهد و ارقام الوند و سیوند در دمای 2-درجه سلسیوس بیشترین فاصله ژنتیکی و ارقام Mv17 و نوید در دمای شاهد و ارقام پیشگام و کاسکوژن در دمای 2-درجه سلسیوس کمترین فاصله ژنتیکی را از یکدیگر نشان دادند. بنابراین می توان از این ارقام به عنوان والدین احتمالی جهت تهیه جمعیت های لازم در اجرای برنامه های به نژادی کلاسیک، برای شناسایی آلل های کمی مؤثر در تحمل به سرمای بهاره و نیز گزینش به کمک نشانگر استفاده نمود.

برنج (Oryza sativa L.) بعنوان غذای اصلی نیمی از جمعیت دنیا محسوب می شود. تنش های محیطی نظیر شوری تاثیر منفی بر عملکرد برنج دارند. با توجه به حساس بودن برنج به تنش شوری در مرحله گیاهچه ای، مقایسه ژنوتیپ های متحمل و حساس در این مرحله به شناسایی مکانیسم های مولکولی درگیر و توسعه ارقام متحمل کمک خواهد کرد. در این تحقیق اثر شوری بالا روی تجمع متابولیت ها در اندام های ریشه و هوایی ژنوتیپ های حساس (IR28) و متحمل (CSR28) در زمان های 6 و 54 ساعت پس از تیمار، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که اسیدهای آمینه و قندها در هر دو ژنوتیپ در پاسخ به شوری افزایش و اسیدهای آلی کاهش نشان دادند. تیمار طولانی مدت شوری منجر به تفاوت بیشتر ژنوتیپ ها در پاسخ های متابولیکی شد. پرولین بعنوان یکی از مهمترین اسمولیت ها بیشترین تجمع را در اندام های هوایی ژنوتیپ متحمل نشان داد، در حالیکه گابا بعنوان نشانگر وقوع تنش در اندام هوایی ژنوتیپ حساس تجمع بیشتری داشت. تجمع بیشتری از قندهای تنظیم کننده اسمزی نظیر رافینوز و میواینوزیتول در ریشه ژنوتیپ متحمل مشاهده شد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که بین دو ژنوتیپ حساس و متحمل در اندام ریشه و زمان نمونه برداری 54 ساعت بیشترین اختلاف متابولیکی وجود دارد. همچنین برخی از متابولیت ها نظیر آسپارتات، میواینوزیتول و سیترات در شرایط مختلف بصورت اختصاصی تجمع یافتند که می توانند در غربالگری ژنوتیپ های برنج برای تحمل به شوری مورد توجه قرار گیرند. نتایج این تحقیق نقش سازگاری های متابولیکی نظیر تنظیم اسمزی را در القای تحمل به شوری برنج پررنگ می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی مؤلفه های کارآمدی نظام ولایی در منظومه فکری حضرت آیت­ الله خامنه ای یا تأکید بر فطرت انسان ها است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که مؤلفه ­های کارآمدی نظام ولایی در منظومه فکری حضرت آیت الله خامنه­ ای چیست و آیا این مؤلفه ها با فطرت انسان­ ها سازگاری دارد؟ همچنین پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که شکل گیری و پایه ریزی انقلاب اسلامی و همچنین اندیشه های حضرت ایشان بر مبنای اعتقادات و باورهای دینی و فطری بوده بدیهی است این مؤلفه ها و شاخص ها هم بر مبنای الگوی اسلامی استوار است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج نشان داد ازآنجاکه ابتناء نظام جمهوری اسلامی بر  نظریه حکومت اسلامی در عصر غیبت و بر پایه مردم سالاری دینی بوده  بر اساس این نظریه،  مشروعیت نظام مردم سالاری دینی  بر سه اصل صلاحیت­ های دینی؛  رضایت و انتخاب مردم استوار است برای رسیدن به اهداف، باید در مرحله نظر و عمل به عنوان یک نظام کارآمد تلقی شود؛ لذا در منظومه فکری رهبری انقلاب اسلامی نیز اصل کارآمدی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی 122 ژنوتیپ گلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی (IPK) و مرکز بین المللی اصلاح گندم و ذرت (CIMMYT) و مقایسه خصوصیات زراعی آن ها با پنج رقم زراعی گلرنگ کشور طی سال زراعی 97-1396 به صورت آگمنت بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژرم پلاسم موردمطالعه بود. در بین ژنوتیپ های موردمطالعه 36 ژنوتیپ بی خار، 81 ژنوتیپ خاردار و 10 ژنوتیپ با خار کم وجود داشت. تجزیه به مؤلفه های اصلی منجر به شناسایی سه مؤلفه اصلی شد که در مجموع 5/56 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مؤلفه اول با توجیه 5/29 درصد تغییرات کل به عنوان مؤلفه اجزای عملکرد و عامل دوم با توجیه 9/15 درصد از واریانس کل به عنوان مؤلفه فنولوژی و معماری گیاه نام گذاری شد. گروه بندی از طریق تجزیه مؤلفه های اصلی ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم نمود. گروه اول از مقادیر بالای عملکرد دانه برخوردار بودند و ژنوتیپ شماره 70 با بیش ترین عملکرد دانه (5667 کیلوگرم در هکتار) در این گروه قرار گرفت. مقادیری عددی اجزای عملکرد نظیر وزن هزاردانه، تعداد طبق و تعداد دانه در بوته در گروه سوم بالاتر از سایر گروه-ها بود. در مجموع ژنوتیپ آلمانی شماره 70 با عملکرد دانه زیاد به همراه ژنوتیپ شماره 45 با گل دهی زودهنگام می توانند در برنامه های به نژادی گلرنگ مورداستفاده قرار گیرند.

عدم وجود اطلاعات با وابستگی مکانی در مورد خصوصیات خاک تا حد زیادی منجر به محدودیت در مطالعات کشاورزی، هیدرولوژی، آب و هوا، بوم شناسی و محیط زیست شده است. در این راستا، هدف تحقیق تحلیل تغییرات با وابستگی مکانی در تخمین توزیع pH و شوری خاک در محدودة شهر تبریز است. متغیرهای ورودی به مدل رگرسیون بردار پشتیبان طول جغرافیایی، عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت شیب بودند. روش پیشنهادی در نحوة مدل سازی در سه گروه تقسیم بندی شد که در گروه اول مدل سازی بین زیرسری های حاصل از تجزیه با استفاده از تبدیل موجک گسستة حداکثر هم پوشانی (MODWT) با خصوصیات خاک، در گروه دوم مدل سازی بین زیرسری های حاصل از تجزیه و زیرسری های خصوصیات خاک و در گروه سوم مدل سازی بین زیرسری های مؤثر حاصل از تحلیل مؤلفه های اصلی و خصوصیات خاک بود. بدون هیچ گونه تجزیة سری، تغییر در نوع متغیر های ورودی تخمین هایی با درجة دقت مختلف را ایجاد کرد، به طوری که مقادیر کاهشی انحراف معیار خطای پیش بینی (Var) و افزایشی انحراف پیش بینی باقی مانده (RPD) در تخمین pH خاک با متغیرهای ورودی طول، عرض جغرافیایی و ارتفاع به متغیرهای ارتفاع، شیب و جهت شش و 13درصد شد. تجزیة سری با MODWT حالت های مختلفی را در نتایج تخمینی داشت، به طوری که مقادیر افزایشی RPD با تجزیة سری جهت شیب در تخمین pH خاک 15 درصد و مقادیر کاهشی Var در تخمین شوری خاک 20 درصد بود. مدل سازی زیرسری های متغیرهای ورودی با زیرسری های خصوصیات خاک و در نهایت جمع زیرسری های تخمینی خصوصیات خاک، نتوانست دقت مقادیر تخمینی را افزایش دهد. نمودار جعبه ای و درختی نشان دادند که تحلیل مؤلفه های اصلی با تعیین زیرسری های مؤثر دقت تخمین خصوصیات خاک را افزایش داد (کاهش چهار و دو درصد خطای جذر میانگین مربعات (RMSE) در pH و شوری). اگر مقایسه ای بین روش تجزیة سری با MOWTD (کاهش 12 درصد RMSE در تعیین pH) و استفاده از تجزیة مؤلفه ها (کاهش چهاردرصد RMSE) در روند تجزیه در نظر گرفته شود، تأثیر تجزیة سری در افزایش دقت برآورد توزیع مکانی بیش تر است.

به منظور بررسی پایداری عملکرد غده، 15 ژنوتیپ سیب زمینی با استفاده از روش های ناپارامتری در سه ایستگاه تحقیقاتی، طی دو سال و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، اثرات ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط معنی دار شد. نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی نشان داد که دو مؤلفه اصلی اول 7/86 درصد واریانس متغیرهای اولیه را توجیه می کنند. بای پلات مؤلفه اصلی اول (PC1) در مقابل مؤلفه اصلی دوم (PC2)، آماره های پایداری ناپارامتری مورد مطالعه در چهار گروه طبقه بندی کرد. تجزیه کلاستر میانگین عملکرد غده و آماره های ناپارامتری، ژنوتیپ های سیب زمینی مورد مطالعه را در دو گروه اصلی داد. بر اساس میانگین رتبه همه آماره های ناپارامتری مورد مطالعه، ژنوتیپ های G1، G15، G5، G6، G12و G13 با داشتن کمترین میانگین رتبه، پایدارترین و ژنوتیپ های G9، G11، G14، G3 و G7 با داشتن بیشترین میانگین رتبه، ناپایدارترین ژنوتیپ ها بودند. با توجه به اینکه معیارهای پایداری Ysi، R، TOP و LOW با میانگین عملکرد (MY) و مفهوم دینامیک پایداری رابطه داشتند، بنابراین این روش ها برای گزینش ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا در سیب زمینی مناسب هستند. بر اساس این پارامترها ژنوتیپ های G5 با عملکرد غده 57/45 تن در هکتار و G1 با عملکرد غده 99/39 تن در هکتار به عنوان ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا شناسایی شدند.